یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که می‌توانیم با آن لحظات مهم زندگی‌مان را ثبت کنیم دوربین هست. دوربین‌ها از گذشته به شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی بوده‌اند و هرکدام ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را داشته است. با افزایش و بهبود تکنولوژی‌های جدید می‌توانیم دوربین‌ها را به‌راحتی با خود به هرجایی که بخواهیم ببریم و از آنها استفاده کنیم. یکی از کاربردی‌ترین بخش‌های هر دوربین که باید با جزئیات دقیقی به آن نگاه کنیم لنز دوربین است. لنزهای دوربین به ما کمک می‌کنند تا تصاویر با کیفیت و قدرت زوم بالاتری ثبت کنیم و با استفاده از آنها لحظات خاصی را بنا به موقعیت خودمان و سوژه مورد نظر ذخیره کنیم. در این مطلب می‌خواهیم بررسی کنیم که لنز دوربین چیست و چه خصوصیات و انواعی دارد و هرکدام از آنها نام ببریم و با جزئیات هر یک از آنها آشنا شویم.
لنز دوربین چیست؟
لنز دوربین عبارت است از یک لنز استوانه‌ای شکل که دارای تعدادی عدسی‌های متعدد با سایزهای مختلف است که نور را از خود عبور می‌دهد و به درون دوربین عکاسی و فیلم‌برداری هدایت می‌کند. لنز دوربین باعث خواهد شد تا تصاویری که ثبت می‌کنیم وضوح بیشتری داشته باشند و بر روی فیلم عکاسی و یا گیرنده‌ی تصاویر انعکاس پیدا کنند. کیفیت یک عکس در اغلب اوقات به لنز مورد استفاده بستگی دارد تا به خصوصیات سخت افزاری دوربینی که با آن عکس می‌گیریم. لنز بعضی از دوربین‌هایی که با قیمت کمتری در بازار دوربین‌های عکاسی وجود دارند را نمی‌توانیم جدا کنیم و به‌صورت سرهم بندی شده قابل مشاهده هستند.
ولی برخی از دوربین‌های بازتابی SLR تک لنزی، دوربین‌های غیر بازتابی سری کانتاکس تک لنزی و همچنین دوربین‌های غیر بازتابی سری مامیا از نوع دو لنزی قابل تغییر هستند و می‌توانیم لنزهای جایگزین و حرفه‌ای تری را برای آنها انتخاب کنیم. اگر در مسابقات ورزشی مانند فوتبال مشاهده کرده باشیم عکاسان ورزشی را خواهیم دید که با لنزهای عریض و بزرگ خود در حال ثبت وقایع ورزشی هستند. شاید بپرسید کاربرد این نوع لنز دوربین چیست؟ باید بگوییم که عکاسان حرفه‌ای تفاوت بین لنزهای مختلف را به خوبی می‌دانند و برای هر نوع تصویر و محیطی که در آن قرار گرفته‌اند لنز مخصوص خود را دارند.
در اصل لنزهای دوربین ابزار کار عکاسان خبره هستند. این لنزها فواصل کانونی مختلفی را پوشش می‌دهند که بسته به نوع موضوع و شرایط آن می‌توانند بر روی دوربین نصب کنند. باید بدانیم که در دوربین‌های دیجیتال وقتی لنز دوربین را عوض می‌کنیم مقداری غبار به بنده‌ی دوربین وارد می‌شود و بر روی سنسورهای حساس آن خواهد نشست. این مشکل در دفعات بالا می‌تواند کیفیت عکس‌ها و تصاویر ثبت شده را کاهش بدهد. پس در هنگام تعویض لنز دوربین باید دقت کنیم که تمامی جوانب فنی و احتیاط را رعایت کنیم. شما همچنین می‌توانید نکات مربوط به طرز نگهداری و کار کردن با انواع دوربین و لنزهای موجود را با استفاده از فیلم‌های آموزشی فرادرس یاد بگیرید.
آشنایی با فاصله کانونی
منظور از فاصله‌ی کانونی چیست؟ عبارت است از فاصله‌ی بین سنسور دوربین و نقطه کانونی لنز که آن را فاصله‌ی کانونی می گویند. واحد اندازه گیری فاصله‌ی کانونی برحسب میلی‌متر است و نشان می‌دهد دقت آن بسیار بالاست چون هرچه واحد اندازه گیری کوچک‌تر باشد دقت اندازه گیری بالاتر خواهد رفت. ما خیلی نیاز نداریم بدانیم که مفهوم و خصوصیت فاصله کانونی چیست چون هر لنزی در اصل با استفاده از همین میزان فاصله کانونی خود نام‌گذاری و شناخته می‌شود یعنی یک لنز 30 میلی‌متری دارای فاصله کانونی 30 میلی‌متر می‌باشد. در واقع فاصله کانونی نشان خواهد داد که لنز دوربین ما چقدر توانایی ثبت چشم انداز و مناظر را دارد و کلیه‌ی اشیاء موجود در محیط پیرامون ما در یک فریم به چه اندازه‌ای به نظر خواهند رسید؟
حال هرچقدر این فاصله کانونی در لنزها بالاتر باشد زاویه‌ی دید در آنها باریک‌تر خواهد بود و با کار کردن با لنزهایی که فاصله کانونی بالاتری دارند کلیه‌ی اشیاء نسبت به چیزی که با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند بزرگ‌تر خواهد بود. از طرفی باید بدانیم که فاصله کانونی با زاویه‌ی کمتر دید وسیع‌تری را به ما خواهد داشت و به خاطر همین تمامی اجزاء و اشیاء در یک فریم نسبت به چیزی که همه می‌بینند کوچک‌تر خواهند شد.
معرفی عدد دیافراگم در لنز دوربین
منظور از عدد دیافراگم در لنز دوربین چیست؟ یک عدد خاص است که بر روی بخش استوانه‌ای لنزها قرار گرفته است که به آن نسبت لنز می گویند. نسبت لنز بیانگر این است که بیشترین میزان دریچه‌ی دیافراگم لنز هنگام بالاترین زوم دوربین چه میزان است. کاربرد دیگری که دریچه‌ی دیافراگم دارد این است که میزان نوری که از لنز به حسگر دوربین رسانده می‌شود چقدر خواهد بود. باید در نظر داشته باشیم که هرچه میزان عدد دیافراگم کمتر باشد، لنز مورد نظر دیافراگم بازتر و گشوده‌تری خواهد داشت و در موقعیت‌های کم نور و تاریک کارکرد بالاتری دارد. در اکثر لنزهایی که زوم باکیفیتی دارند میزان باز شدن و گشودگی دیافراگم در طول بازه زوم مقدار ثابتی دارد. در حالی که در لنزهای با کیفیت پایین با افزایش فاصله کانونی، میزان ضریب عدد دیافراگم تغییر می‌کند. به‌طور مثال اگر لنز دوربین با سایز 400mm-100 باشد میزان حداکثر گشودگی دیافراگم در فاصله کانونی 400 میلی‌متر برابر f/8 است و در فاصله‌ی کانونی 100 میلی‌متر هم برابر با f/3.5 خواهد بود. دلیل این اختلاف این است که وقتی از شکل عرض به تله فوتو زوم می‌کنیم، حداقل یک پله نور حذف می‌شود، پس در کل هرچقدر عدد f لنز دوربین کمتر باشد، لنز مورد نظر کیفیت بالاتری را دارد.
بررسی قدرت و کیفیت لنز های دوربین
کیفیت لنز و میزان قدرت آنها به عوامل متعددی بستگی خواهد داشت که یکی از مهم‌ترین آنها عدد دیافراگم یا فاصله کانونی است. فاصله‌ی کانونی برحسب مقدار میلی متر سنجیده می‌شود و زاویه‌ی دید لنزها را مشخص می‌کند. باید در نظر داشته باشید که هرچقدر فاصله‌ی کانونی در لنزها کمتر باشد، لنز زاویه دید بازتری را خواهد داشت و اصطلاحاً لنز وایدتری (Wide) در اختیار داریم و به همین صورت هرچقدر عدد دیافراگم بیشتر باشد زاویه دید ما کمتر و کوتاه‌تر خواهد بود.
بعضی از لنزهای مورد استفاده دارای فاصله کانونی ثابت بوده و بعضی دیگر ولی مقدار متغیری دارند. لنزهایی که فاصله‌ی کانونی آنها از نوع متغیر است انعطاف پذیری بالاتری خواهند داشت و به همین دلیل عکاسان بهتر و ساده‌تر می‌توانند کادربندی کنند. ولی لنزهایی که فاصله کانونی با مقدار ثابت دارند کیفیت عکس و تصاویر بهتری خواهند داشت.
نکته: در دوربین‌های بازتابی فیلمی از نوع تک لنزی که با نام دوربین‌های 35 میلی‌متری شناخته می‌شوند، چون اندازه‌ی فیلم عکاسی ثابت دارند رابطه‌ی زاویه دید لنز و فاصله کانونی مشخص خواهد بود.
ولی این حالت در دوربین‌های دیجیتال صادق نیست و با در نظر گرفتند ابعاد سنسورها زاویه‌ی دید لنز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. هر دوربینی که در حال حاضر از برندهای معروف نیکون، کانون، سونی و … در بازار وجود دارد ابعاد سنسور آنها متفاوت است، زاویه‌ی دید هر لنزی برحسب اینکه بر روی چه ابعاد سنسور و بر روی چه نوع دوربینی نصب شده باشد متغیر است.
آشنایی با دسته بندی لنز های دوربین
در این بخش می خواهیم بررسی کنیم دسته بندی لنز دوربین چیست و انواع هر دسته بندی را بطور تخصصی نام ببریم.
دسته بندی کلی لنز ها بصورت پایه ای این است که 2 نوع لنز وجود دارد :
- لنز ثابت و فیکس یا پرایم
- لنز زوم
در ادامه به معرفی هرکدام از 2 مورد فوق خواهیم پرداخت.
لنز پرایم، فیکس و ثابت
لنزی که از نوع پرایم باشد فاصله کانونی ثابتی دارد و این‌گونه لنزها امکانی برای تغییر و ویرایش فاصله‌ی کانونی ندارند شاید این مورد مشکل به نظر برسد ولی در خیلی موارد هم این نوع لنز مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد. از جمله مهم‌ترین لنزهای پرایم این بوده که میزان گشودگی دیافراگم بالاتری دارند و در اصل قابلیت ورود و دریافت نور بیشتری هم خواهند داشت. البته نور بیشتر به معنی قابلیت بهتر و بهینه‌تر در نور کم، استفاده از سرعت شاتر بالاتر و… می‌باشد. لنزهایی که عکاسان حرفه‌ای برای خود انتخاب می‌کنند معمولاً دیافراگم f/2.8 دارد که سریع‌تر از لنزهای دیگر است. از طرفی ارزان‌ترین لنزهای 50 میلی‌متری تک کانونی به ما دیافراگم f/1.18 را ارائه می‌کنند. اگر بخواهیم عکس‌های پرتره و فردی بگیریم می‌توانیم از دیافراگم گشوده و بازتر استفاده کنیم که به‌صورت طبیعی باعث ساخت پس زمینه‌ی تار و کیفیت بوکه بالاتر می‌شود.
لنز زوم
لنزهایی که از نوع زوم هستند برعکس لنزهای نوع پرایم فاصله کانونی ثابتی ندارند و متغیر هستند. لنزهای زوم از نوع عدسی با فاصله‌های مختلف استفاده می‌کنند که با جابجا نمودن آنها می‌توانیم فاصله کانونی را عوض کنیم. در بین دسته بندی‌های لنز دوربین، لنزهای نوع زوم روش‌های طراحی و ساخت مختلفی دارند. در این نوع لنزها با افزایش طور لنز فاصله کانونی و زوم کردن تغییر خواهد کرد.
در دسته بندی دیگری که می‌توانیم برای لنزهای دوربین در نظر بگیریم می‌توانیم براساس فاصله کانونی آنها را تقسیم کنیم که در دوربین‌های فول فریم انواع لنزهای زیر را خواهیم داشت:
- لنز استاندارد
- لنز واید
- لنز تله فوتو
در ادامه خواهیم دید که خصوصیات و جزئیات این مدل دسته بندی از انواع لنز دوربین چیست؟
لنز استاندارد
لنزهای استاندارد دارای زاویه‌ی دید مانند چشم انسان دارند که به تمامی عکس‌ها حس طبیعی می‌دهند. لنز استاندارد در بین دو لنز دیگر واید و تله فوتو قرار خواهد گرفت و مانند یک چشم انسانی زاویه‌ی دید در حد 50 تا 55 درجه به‌صورت مورب را دارد که بر همین اساس لنز استاندارد دارای پرسپکتیو طبیعی می‌باشد.
در بین لنزهای دیگر که در بالا نام بردیم لنزهای استاندارد چند منظوره هستند و برای موقعیت‌های مختلفی کاربرد دارند و عموم افراد هم از این نوع لنز برای مصارف مختلف مثل پرتره‌های نزدیک، مناظر کوه و جنگل و … استفاده می‌کنند. لنزهای استاندارد دارای یک دیافراگم باز هستند که دوربین‌های عکس برداری را قادر می‌سازند تا در یک شرایط محیط داخلی و کم نور هم به‌صورت خیلی خوب کار کنند.
لنز عریض یا واید
نوع دیگری از لنزها به شکل لنزهای عریض یا واید هستند که به‌صورت زاویه باز بوده و در آنها فاصله کانونی کوتاه و زاویه دید بزرگ‌تری قابل دسترسی است. به همین خاطر هم به این نوع لنزها، لنز واید یا زاویه باز می گوییم. فاصله کانونی در لنزهای واید کمتر از 35 میلی‌متر است ولی میدان دید لنزهای واید بسیار بالاتر از لنزهای نرمال است. باید در نظر داشته باشیم که هرچه میزان گشودگی لنز بیشتر باشد مقدار خطوط مستقیم در یک لنز بیشتر به‌صورت منحنی و خمیده به نظر می‌رسد و این مورد کمک می‌کند تا میزان پرسپکتیو عکس‌های خمیده‌تر باشند. در دوربین‌هایی که به شکل فول فریم تعریف کردیم، لنزهایی که فاصله کانونی با مقدار 24 میلی‌متر دارد با نام لنز اولترا شناخته می‌شوند. در دوربین‌های به شکل فول فریم می‌توانیم مشاهده کنیم که لنزهایی با فاصله کانونی کمتر از 24 میلی‌متر وجود دارند که لنز اولترا واید شناخته می‌شوند.
لنز تله فوتو
نوع دیگری از انواع لنز دوربین چیست و چه کاربردی دارد؛ شکل متفاوت دیگه ای که از لنزها برای بزرگ کردن اشیاء و اشخاصی که می‌بینیم استفاده می کنیم برای مناطق دورتر است و برای پایش محیط مناسب است چون کوچک‌ترین جزئیات را بزرگنمایی می‌کند عکاسان می‌توانند عکس‌هایی را از سوژه‌های بسیار دور خود ثبت کنند. فاصله‌ی کانونی در لنزهای تله فوتو بین 70 تا 200 میلی‌متر است همچنین برخی از لنزهای دوربین که فاصله کانونی بزرگ‌تر از 300 دارند به‌عنوان لنزهای سوپر تله فوتو شناسایی می‌شوند. از کاربردهای لنزهای تله فوتو می‌توانیم به مشاهده اجرام آسمانی به‌صورت یک تلسکوپ اشاره کنیم در جایی که می‌توان عکس‌هایی را از محیط و فواصل دور ثبت و ضبط کنیم.
اگر بخواهیم نتیجه‌ی دلخواه و خوبی را در عکاسی از نوع لنز تله فوتو به‌دست بیاوریم باید فاصله‌ای مناسب از سوژه‌ها بگیریم و چون بر روی فواصل دور زوم می‌کنیم نباید لرزش زیادی داشته باشیم که به‌عنوان نمونه عکس برداری از حیاط وحش و همین‌طور عکس‌های ورزشی یکی از کاربردها می‌باشد. البته بیشتر لنزهای جدید مجهز به لرزش گیرهای اپتیکال داخلی هستند و تأثیر لرزش دست کمتر خواهد بود.
کلام آخر درباره لنز دوربین چیست؟
در این مطلب با مفهوم لنز دوربین، فاصله کانونی و همچنین دریچه‌ی دیافراگم آشنا شدیم. مشاهده کردیم که لنز دوربین چیست و چه کاربردهایی برای آن بیان شده است. در ادامه به معرفی انواع لنزهای دوربین پرداختیم و برخی از آنها را نام بردیم و کاربردهای مختلف آن را بشمردیم. حال اگر بخواهید با تمامی فنون و تجربیات لازم برای تبدیل شدن به یک عکاس حرفه‌ای آشنا شوید، کافیست با استفاده از فیلم‌های آموزشی فرادرس تمامی مهارت‌ها و بخش‌های مورد نظرتان را هرچه سریع‌تر فرا بگیرید.
