گنج جویان و حفاران غیرمجاز؛ چهره های منفور تاریخ ایران

بی‌تردید، هر ایرانی که ریشه در این خاک دارد و دل در گرو فرهنگ و تمدن دیرینه‌اش، هرگز تن به غارت و فروش اشیاء و آثار باستانی کشورش نمی‌دهد. این آثار نه تنها اشیایی تاریخی‌اند، بلکه سند هویت، حافظه جمعی و شناسنامه فرهنگی یک ملت‌اند.

مجله اینترنتی باستان شناس :ایران سرزمینی است با هزاران سال تاریخ، تمدن و میراث فرهنگی. هر وجب از خاک این سرزمین می‌تواند حامل نشانه‌ای از گذشته باشد؛ از سفال‌های ساده تا کاخ‌های باشکوه. اما در کنار پژوهشگران و باستان‌شناسانی که با عشق و احترام به این میراث می‌نگرند، گروهی دیگر وجود دارند: گنج‌جویان و حفاران غیرمجاز. این افراد نه تنها به دنبال شناخت تاریخ نیستند، بلکه با تخریب آثار، چهره‌ای منفور در تاریخ ایران به جا گذاشته‌اند.

انگیزه‌های گنج‌ جویان

• حرص و طمع مالی: بسیاری از حفاران غیرمجاز به دنبال اشیای قیمتی هستند تا آن‌ها را در بازار سیاه بفروشند.
• افسانه‌های عامیانه: داستان‌های خیالی درباره دفینه‌های پادشاهان یا طلسم‌های گنج، بسیاری را به سمت حفاری‌های بی‌پایه سوق داده است.
• بی‌اطلاعی از ارزش علمی آثار: برای این افراد، یک سفال شکسته یا استخوان انسانی تنها «چیز بی‌ارزش» است، در حالی که برای پژوهشگر می‌تواند کلید فهم یک دوره تاریخی باشد.

پیامدهای حفاری غیرمجاز

• تخریب لایه‌های باستانی: هر حفاری غیرعلمی، ترتیب و توالی تاریخی را نابود می‌کند.
• از بین رفتن شواهد فرهنگی: اشیای خارج‌شده از بستر اصلی، ارزش علمی خود را از دست می‌دهند.
• قاچاق میراث ملی: بسیاری از آثار به خارج از کشور منتقل شده و در موزه‌ها یا کلکسیون‌های خصوصی سر درمی‌آورند.
• ضربه به هویت ملی: نابودی آثار تاریخی، در واقع نابودی بخشی از حافظه جمعی ملت ایران است.

چهره‌های منفور تاریخ

حفاران غیرمجاز را می‌توان در کنار دیگر مخربان میراث فرهنگی، در شمار چهره‌های منفور تاریخ ایران دانست.

• آن‌ها نه تنها به تاریخ خیانت کرده‌اند، بلکه به نسل‌های آینده نیز ظلم کرده‌اند.
• در حافظه فرهنگی، این افراد هم‌ردیف غارتگران و مهاجمان خارجی قرار می‌گیرند؛ کسانی که به جای پاسداری از میراث، آن را نابود کردند.
• تفاوت آن‌ها با دشمنان بیرونی در این است که از درون جامعه برخاسته‌اند و با دست خود، ریشه‌های هویت ملی را بریده‌اند.

نگاه اخلاقی و اجتماعی

• خیانت به اعتماد عمومی: جامعه انتظار دارد میراث فرهنگی حفظ شود، اما حفاران غیرمجاز این اعتماد را می‌شکنند.
• تبدیل تاریخ به کالا: نگاه سودجویانه آن‌ها تاریخ را به شیء قابل خرید و فروش تقلیل می‌دهد.
• بی‌اعتنایی به آینده: این افراد تنها به سود لحظه‌ای می‌اندیشند و هیچ توجهی به ارزش بلندمدت آثار ندارند.

گنج‌جویان و حفاران غیرمجاز، نه تنها دشمنان میراث فرهنگی، بلکه دشمنان حافظه تاریخی ملت ایران هستند. آن‌ها با تخریب آثار، چهره‌ای منفور و ننگین در تاریخ به جا گذاشته‌اند. اگرچه ممکن است نامشان در کتاب‌های رسمی نیاید، اما در وجدان تاریخی ایرانیان، همواره به عنوان خیانتکارانی شناخته خواهند شد که به جای پاسداری از گذشته، آن را به تاراج بردند.

هیچ ایرانی اصیل و وطن‌پرستی، میراث نیاکانش را به تاراج نمی‌گذارد

بی‌تردید، هر ایرانی که ریشه در این خاک دارد و دل در گرو فرهنگ و تمدن دیرینه‌اش، هرگز تن به غارت و فروش اشیاء و آثار باستانی کشورش نمی‌دهد. این آثار نه تنها اشیایی تاریخی‌اند، بلکه سند هویت، حافظه جمعی و شناسنامه فرهنگی یک ملت‌اند.

فروش یا تخریب این میراث، چیزی فراتر از یک جرم است؛ خیانتی است به گذشته، حال و آینده ایران. ایرانی وطن‌دوست، در برابر چنین خیانتی سکوت نمی‌کند. او می‌داند که هر سفال شکسته، هر سنگ‌نوشته، هر نقش برجسته، صدایی از دل تاریخ دارد؛ صدایی که باید شنیده شود، نه خاموش گردد.

در روزگاری که ملت‌ها برای حفظ و بازسازی هویت فرهنگی خود تلاش می‌کنند، ایرانی اصیل، نه تنها از میراثش محافظت می‌کند، بلکه آن را چون گنجی معنوی به نسل‌های آینده می‌سپارد.