تفاوت رم‌های DDR4 و DDR5 چیست؟

در این مقاله، به زبان ساده چند فرق رم DDR4 و DDR5 را بررسی می‌کنیم؛ از سرعت و پهنای باند گرفته تا مصرف انرژی، تأخیر، پشتیبانی سخت‌افزاری و حتی قیمت. اگر می‌خواهید یک رم با اطلاعات کامل‌تری متناسب با نیاز و بودجه‌تان بخرید، این راهنمای جامع مخصوص شماست. 

DDR4 و DDR5 چیست؟

رم DDR4 و DDR5 دو نوع از حافظه موقت (RAM) در کامپیوتر هستند که برای ذخیره و دسترسی سریع به داده‌ها به کار می‌روند. رم DDR4 در سال ۲۰۱۴ به طور رسمی وارد بازار شد و نسل چهارم حافظه‌های رم کامپیوتر است که جایگزین DDR3 شد.

رم DDR5 جدیدترین نسل حافظه رم است که از سال 2021 و برای سیستم‌های پیشرفته‌تر طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. این حافظه‌ها امکان پردازش سریع‌تر داده‌ها را فراهم می‌کنند و باعث بهبود عملکرد کلی سیستم می‌شوند.

فرق رم DDR4 و DDR5 در معماری و طراحی

DDR4 از یک کانال 64 بیتی در هر DIMM استفاده می‌کند. رم DDR5، هر DIMM را به دو کانال مستقل 32 بیتی تقسیم می‌کند. این طراحی دو کاناله به این رم امکان می‌دهد تا داده‌ها را به طور مؤثرتری مدیریت کند.

مقایسه سرعت و پهنای باند DDR4 و DDR5

رم DDR4، با سرعت انتقال داده‌ای بین ۱۶۰۰ تا ۳۲۰۰ مگا ترانسفر بر ثانیه (MT/s) و فرکانس کلاک ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ مگاهرتز، جهش مهمی در عملکرد به وجود آورد. سرعت مؤثر استاندارد این نوع رم تا ۳۲۰۰ مگاهرتز می‌رسد. با داشتن اورکلاک قابل‌قبول، این رم‌ها قادر به دستیابی به سرعت‌های بالاتر از ۵۱۰۰ هم هستند و پهنای باندی بین ۱۷ تا ۲۵.۶ گیگابایت بر ثانیه دارند.

سرعت مؤثر رم DDR5 تا 6400 مگاهرتز می‌رسد. سرعت انتقال داده برای DDR5 از 4800 شروع شده تا 8400 MT/s یا بیشتر می‌رسد. نرخ انتقال داده برای این رم تا MT/s 7600 یا معادل 68800 مگابایت بر ثانیه است. با این سرعت داده‌ها تا 2.5 برابر سریع‌تر از DDR4 مدیریت می‌شود. پهنای باند DDR5 تقریباً دوبرابر رم DDR4 است.

تفاوت ظرفیت DDR4 با DDR5

یکی از فرق‌های مهم DDR4 و DDR5 در ظرفیت‌های ماژولی آنهاست. چگالی ماژول در DDR4 به طور معمول حداکثر 32 گیگابایت در هر DIMM است.

این میزان در DDR5 به‌صورت نظری تا ۱۲۸ گیگابایت در هر ماژول می‌رسد (چهار برابر چگالی فعلی DDR4). این افزایش ظرفیت مقیاس‌پذیری بیشتری را برای رم و مادربرد فراهم می‌کند.

مصرف انرژی و مدیریت توان در DDR4 و DDR5

DDR4 در ولتاژ حدود 1.2 ولت کار می‌کند. مصرف انرژی کمتری نسبت به DDR3 دارد و تا 40% در انرژی صرفه‌جویی می‌کند. برای همین در اغلب لپ‌تاپ‌ها و برای افزایش عمر باتری از رم DDR4 استفاده می‌کنند. تنظیم و مدیریت توان در DDR4 بر عهده مادربرد است.

فرق DDR5 با DDR4 در کاهش ولتاژ در حدود 1.1 ولت است. DDR5 مصرف انرژی مشابه یا حتی کمتر از DDR4 دارد. ماژول‌های DDR5 دارای مدارهای مدیریت توان (PMIC) یکپارچه هستند. ماژول‌های DDR5 گرم‌تر از DDR4 کار می‌کنند، پس نیاز به هیت‌سینک و فناوری خنک‌کننده خوب دارند.

پشتیبانی مادربرد و پردازنده از DDR4 و DDR5

عدم سازگاری با نسل‌های قبل مهم‌ترین فرق DDR4 و DDR5 با نسل‌های قبلی رم است. ماژول‌های DDR4 و DDR5 دارای چیدمان پین متفاوتی هستند و شیارهای کلید (key notches) در مکان‌های متفاوتی قرار دارند تا از نصب تصادفی نوع اشتباه رم جلوگیری شود. پس اگر بخواهید ماژول DDR5 را در اسلات DDR4 یا برعکس بگذارید، به ماژول رم یا اسلات DIMM مادربرد آسیب خواهید رساند.

وقتی صحبت از ارتقای ظرفیت رم جدید می‌شود، تنها پردازنده مهم نیست؛ تفاوت رم‌های DDR، DDR2، DDR3، DDR4، DDR5 و DDR6 نیز نقش مهمی در انتخاب سخت‌افزارهای مناسب دارد. چرا که برخی مادربردها با اسلات‌های DDR4 سازگارند، اما بعضی دیگر فقط برای DDR5 ساخته شده‌اند.

هیچ مادربردی نمی‌تواند هم‌زمان از هر دو نوع رم پشتیبانی کند. مثلاً پردازنده‌های AMD Ryzen سری 7000 فقط با DDR5 سازگار هستند.

فرق تأخیر (Latency) در عملکرد DDR4 و DDR5

DDR4 به‌طورکلی تأخیر کمتری دارد، یعنی شما می‌توانید در برخی شرایط سریع‌تر به داده‌ها دسترسی پیدا کنید. تأخیر CAS (فاصله زمانی بین صدور فرمان خوانش و دریافت داده‌ها) در DDR4 معمولاً 15 است که در رم‌های DDR3 این تأخیر 9 یا 10 بود.

با وجود ارائه سرعت و پهنای باند بالاتر در DDR5، تأخیر کمی بیشتر است. اما فراموش نکنید که افزایش کلی عملکرد ناشی از سرعت و پهنای باند بالاتر در DDR5 معمولاً تأثیر آن را جبران می‌کند.

عملکرد گیمینگ DDR4 در مقابل DDR5

برای گیمرها یا کاربران حرفه‌ای، فرق DDR4 با DDR5 بیشتر از عددهای ساده است و می‌تواند در نرخ فریم و بارگذاری نرم‌افزارها تأثیرگذار باشد.

رم DDR5 سرعت و پهنای باند بالاتری از رم DDR4 دارد، اما تفاوت عملکرد (فریم ریت) در رزولوشن‌های 1440 p و پایین‌تر ناچیز است. درDDR5، افزایش نرخ فریم در رزولوشن های بالاتر معمولاً محدود به چند فریم است.

انتخاب نهایی نوع رم به سازگاری با مادربرد، پردازنده و بودجه شما بستگی دارد؛ DDR4 ارزان‌تر و برای اکثر گیمرها کافی است، اما DDR5 برای سیستم‌های جدیدتر و رزولوشن‌های بالا مناسب‌تر است.

قیمت و هزینه خرید رم DDR4 و DDR5

قیمت رم DDR4 در فروشگاه‌های ایرانی برای ماژول ۸ گیگابایتی حدود ۱ تا ۱.۲ میلیون تومان است. رم DDR5 با ظرفیت مشابه و سرعت پایه ۴۸۰۰ مگاهرتز حدود ۱.۸ تا ۳ میلیون تومان است. DDR5 ها به دلیل فناوری جدیدتر و سرعت بالاتر، تقریباً دوبرابر گران‌تر از DDR4 هستند.

خلاصه کدام را بخریم؟

تفاوت رم DDR4 و DDR5 در سرعت، پهنای باند، ظرفیت، مدیریت توان و قیمت است. اگر قصد ارتقای سیستم با بودجه محدود هستید، DDR4 گزینه مقرون‌به‌صرفه و کاربردی است. اما اگر به دنبال آینده‌نگری، قدرت بیشتر در پردازش داده‌ها یا اجرای بازی‌های سنگین در رزولوشن بالا هستید، فرق DDR4 با DDR5 برای شما معنادارتر خواهد بود و DDR5 انتخاب بهتری است. قبل از خرید، سازگاری مادربرد و پردازنده را حتماً بررسی کنید.