آیا سواستفاده از عناوینی مثل باستان شناس در قوانین ایران جرم محسوب می شود؟بله، سوءاستفاده از عناوین شغلی یا تحصیلی مانند “باستان‌شناس” در قوانین ایران می‌تواند جرم تلقی شود.
مجله اینترنتی باستان شناس : مجازات «جعل» و «سوءاستفاده از عنوان باستان‌شناس» در قوانین ایران به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود.
آنچه در این مقاله می خوانید
- ۱. سوءاستفاده از عنوان “باستان‌شناس”
- ۲. اگر همراه با جعل مدارک باشد (مدرک جعلی یا کارت باستان‌شناس)
- ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):
- ۳. اگر موجب فریب مردم یا کسب مال شود (کلاهبرداری)
- جمع‌بندی کامل در جدول + نمونه مصادیق جرم:
- قوانین خاص وزارت میراث فرهنگی
۱. سوءاستفاده از عنوان “باستان‌شناس”
مطابق ماده ۵۵۶ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات):
هرکس بدون داشتن سمت رسمی در مراجع دولتی یا قضایی، خود را صاحب آن سمت معرفی کند یا عنوانی را که مستحق آن نیست به کار برد، به یکی از مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:
مطالب پیشنهادی
- شلاق تا ۷۴ ضربه یا
- جزای نقدی
این ماده درباره «عنوان‌هایی» است که جنبه قانونی، شغلی یا تحصیلی رسمی دارند. چون “باستان‌شناس” یک عنوان علمی تخصصی و مرتبط با وزارت میراث فرهنگی است، استفاده بدون مجوز یا مدرک معتبر، مصداق جرم است.
۲. اگر همراه با جعل مدارک باشد (مدرک جعلی یا کارت باستان‌شناس)
در این حالت، مشمول جرم جعل و استفاده از سند مجعول خواهید شد.
مطابق با:
ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):
هر کس سند یا نوشته یا مهر یا امضای رسمی و معتبر را جعل کند یا استفاده نماید، به:
- حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا
- جزای نقدی از سه تا دوازده میلیون ریال
یا هر دو مجازات محکوم می‌شود.
اگر جعل مربوط به مدارک دانشگاهی یا استخدامی باشد، مجازات می‌تواند شدیدتر باشد.
۳. اگر موجب فریب مردم یا کسب مال شود (کلاهبرداری)
اگر فردی با ادعای دروغین باستان‌شناس بودن:
- قرارداد ببندد،
- در پروژه‌های رسمی حضور یابد،
- یا پولی از کسی بگیرد،
طبق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری:
مرتکب به:
- حبس از ۱ تا ۷ سال و
- رد مال به شاکی و
- جزای نقدی معادل مال برده شده محکوم می‌شود.
جمع‌بندی کامل در جدول + نمونه مصادیق جرم:
| رفتار | جرم احتمالی |
|---|---|
| معرفی خود به‌عنوان باستان‌شناس در رسانه | سوءاستفاده از عنوان رسمی |
| اخذ پول برای مشاوره باستان‌شناسی بدون صلاحیت | کلاهبرداری |
| حفاری غیرمجاز با ادعای باستان‌شناسی | حفاری غیرمجاز + سوءاستفاده از عنوان |
| استفاده از کارت جعلی یا مدارک دروغین | جعل سند یا استفاده از سند مجعول |
| جرم | ماده قانونی | مجازات |
|---|---|---|
| سوءاستفاده از عنوان رسمی | ماده ۵۵۶ تعزیرات | شلاق تا ۷۴ ضربه یا جزای نقدی |
| جعل مدرک یا کارت شناسایی | ماده ۵۳۶ تعزیرات | ۶ ماه تا ۲ سال حبس یا جزای نقدی |
| استفاده از مدرک جعلی | ماده ۵۳۶ | همان مجازات جعل |
| فریب مردم و دریافت پول | ماده ۱ قانون تشدید | ۱ تا ۷ سال حبس + رد مال + جزای نقدی |
قوانین خاص وزارت میراث فرهنگی
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در آیین‌نامه‌های داخلی خود، فعالیت‌های باستان‌شناسی رسمی را محدود به افراد واجد صلاحیت کرده است. ورود افراد فاقد تخصص به این حوزه (مثلاً حفاری‌های غیرمجاز یا فعالیت به‌نام باستان‌شناس) جرم‌انگاری شده است.
بر اساس قوانین جاری ایران، سوءاستفاده از عنوان «میراث فرهنگی» برای انجام حفاری‌های غیرمجاز (حتی اگر در ملک شخصی باشد) جرم محسوب می‌شود و مرتکبان با مجازات‌های کیفری و مالی و پیگرد قضایی مواجه خواهند شد.
